Y dirwedd newidiol o ran darparu a rheoleiddio iechyd a gofal: cyfle i ganolbwyntio'n unedig ar atal?

Mae'r wythnosau diwethaf wedi dod â sawl cyhoeddiad hir-ddisgwyliedig: cynllun iechyd 10 mlynedd y GIG ar gyfer Lloegr (i'w ddilyn gan gynllun gweithlu hirdymor newydd), adolygiad Dash, adolygiad Leng, ac yn fwyaf diweddar, adroddiad ymgynghoriad yr Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol ar reoleiddio rheolwyr y GIG yn Lloegr. Yn ogystal, mae Llywodraeth yr Alban wedi ymrwymo i gryfhau rheoleiddio colur nad yw'n llawfeddygol.

Mae rheoleiddio gweithwyr gofal iechyd a gweithwyr gofal proffesiynol yn fater datganoledig yn y DU. Mae gan bob un o'r pedair gwlad – Cymru, Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon – ei chyfrifoldebau a'i phwerau ei hun dros iechyd a gofal cymdeithasol, gan gynnwys agweddau ar reoleiddio proffesiynol. Er bod rhai themâu cyffredin ar draws darpariaeth gofal iechyd ledled y DU, megis pwysigrwydd gofal iechyd ataliol, mae'n bwysig myfyrio ar oblygiadau adroddiadau penodol i wledydd fel hyn ar lefel y DU gyfan.

Gwahaniaeth a chysondeb rheoleiddiol

Er bod cwmpas yr adolygiadau hyn yn benodol i wledydd, mae'r goblygiadau ar gyfer rheoleiddio proffesiynol yn ehangach ac mae angen meddwl amdanynt ar lefel pedair gwlad. A fydd y teitlau newydd cynorthwywyr meddyg (PAs) a chynorthwywyr anesthesia meddyg (PAAs), sydd eisoes wedi'u mabwysiadu yn Lloegr yn dilyn argymhelliad Leng, yn cael eu mabwysiadu ar gyfer cymdeithion meddygon a chymdeithion anesthesia sy'n gweithio yng Ngogledd Iwerddon (GI), yr Alban a Chymru? Oni fyddai gwneud hynny'n peryglu dryswch ac yn tanseilio nod yr argymhelliad hwn am fwy o eglurder? A fydd Lloegr yn dilyn yr un peth gyda thrwyddedu colur anlawfeddygol, ar ôl lansio ei hymgynghoriad cychwynnol gerbron Llywodraeth yr Alban, ond heb unrhyw ymateb wedi'i gyhoeddi eto? 

Y newidiadau dyfnach: y tu hwnt i ffiniau proffesiynol traddodiadol

Mewn ffordd, dyma'r cwestiynau symlach. Mae'r newidiadau dyfnach yn y ffordd y mae iechyd a gofal yn cael eu darparu, tuag at ddull sy'n fwy seiliedig ar dasgau ac i ffwrdd o'r ffiniau proffesiynol traddodiadol y cyfeirir atynt yn y cynllun iechyd 10 mlynedd ar gyfer Lloegr yn gofyn am hunanfyfyrio dyfnach gan reoleiddwyr a llunwyr polisi. Nid yw fframweithiau addysg a rheoleiddio wedi'u cynllunio yn y ffordd hon ar hyn o bryd. Mae arbenigeddau meddygol yn enghraifft o addysg a hyfforddiant yn llunio maes cymhwysedd - ond mae hyn yn ymwneud â rhoi'r sgiliau a'r wybodaeth gywir i feddygon allu ymarfer yn ddiogel ac addasu yn eu maes. Byddai gwneud fel arall yn cyfyngu ar agwedd allweddol arall ar ofal iechyd sydd ei hangen arnom i symud ymlaen: arloesedd. 

Mae rolau iechyd a gofal yn amrywiol, gyda llawer, ond nid pob un o bell ffordd, yn destun rheoleiddio proffesiynol statudol ar hyn o bryd. Mae'r nifer cynyddol o rolau cysylltiol a chynorthwyol sydd wedi esblygu yn ystod y blynyddoedd diwethaf o fewn meddygaeth, nyrsio a'r proffesiynau seicolegol yn dangos yr angen am weithluoedd mwy amrywiol. Gan fod darparu iechyd a gofal, a llawer o agweddau ar reoleiddio, wedi'u datganoli; mae potensial mawr ar gyfer gwahaniaeth yn y ffordd y mae'r rolau hyn yn cael eu defnyddio a'u rheoleiddio ledled y DU. Mae Nyrsys Cysylltiol (NAs) yn enghraifft o hyn: cyflwynwyd rheoleiddio'r rolau hyn gan y Cyngor Nyrsio a Bydwreigiaeth (NMC) yn 2019 ar gyfer y rhai sy'n gweithio yn Lloegr. Yn ddiweddar, mae'r Senedd wedi ymgynghori ar ddod â Nyrsys Cysylltiol i reoleiddio - ond gyda pharamedrau ymarfer wedi'u diffinio, dull a fyddai'n wahanol i'r gwledydd eraill.

Dull cyffyrddiad cywir 

Nid yw hyn yn golygu mai'r un dull o reoleiddio yw'r un cywir bob amser. Mae ein dull rheoleiddio cyffyrddiad cywir yn dadlau dros ddefnyddio digon o reoleiddio yn unig, a dim mwy, i fynd i'r afael â risg i lefel goddefadwy o sicrwydd. Yng nghyd-destun gofal iechyd, gall risgiau gynnwys niwed corfforol, emosiynol, seicolegol, digidol ac ariannol. Yn aml nid rheoleiddio yw'r prif liniaru ar gyfer y risgiau hyn, ac ni ddylai fod. Mae diwylliant amgylchedd yn hanfodol i ddiogelwch cleifion - ac felly mae cyflogwyr yn chwarae rhan bwysig wrth greu'r amodau y gellir darparu gofal diogel ynddynt. Mae'r cyd-destun ar gyfer darparu iechyd yn wahanol ar draws y pedair gwlad, ac unwaith eto o fewn pob gwlad ar lefel leol - felly mae'n iawn nad yw rheoleiddio proffesiynol yn cael ei ddefnyddio fel 'brwsh eang' ond fel un o ystod o offer. 

Ai'r ateb, felly, yw cael fframwaith rheoleiddio eang, cyffredinol a all ddarparu cysondeb ar y materion pwysicaf, gan ganiatáu digon o hyblygrwydd ar gyfer teilwra ar lefel leol? Efallai y byddai hyn orau i ganolbwyntio ar y meysydd lle mae angen i ni wneud y newidiadau hyn: er enghraifft, egwyddorion ar gyfer rheoleiddio ar gyfer defnyddio deallusrwydd artiffisial gan weithwyr proffesiynol. Gallai hefyd olygu diffiniad ehangach o niwed i gleifion, a dealltwriaeth gyfunol well o'r risgiau blaenoriaeth ar gyfer rheoleiddio proffesiynol ar unrhyw adeg benodol. Gellid disgrifio hyn fel strategaeth reoleiddio i gefnogi newid yn y gweithlu.

Diwygio fel cyfle

Mae diwygio'r rheoleiddwyr proffesiynol yn cynnig cyfle i gyflawni hyn. Y bwriad yw rhoi mwy o hyblygrwydd i'r rheoleiddwyr ac, yn ei dro, mwy o hyblygrwydd, ac nid oes rhaid iddo leihau diogelwch y cyhoedd os yw wedi'i ategu gan ddealltwriaeth gyffredin o egwyddorion rheoleiddio da a thrwy gydweithio i fynd i'r afael â risgiau newydd a risgiau sy'n dod i'r amlwg. Yn y PSA, rydym yn gweld ein rôl fel helpu i gyflawni hyn. Yn yr hydref, byddwn yn lansio fersiwn newydd o reoleiddio cyffyrddiad cywir, wedi'i diweddaru a'i gwella i adlewyrchu'r amgylcheddau cynyddol gymhleth a deinamig y mae angen i reoleiddwyr eu llywio. Rydym hefyd yn diweddaru ein Safonau ar gyfer y rheoleiddwyr a'r Cofrestrau Achrededig yr ydym yn eu goruchwylio, fel y gallant nodi a hyrwyddo arfer gorau yn well. 

Byddwn yn parhau i wneud hyn drwy ymgysylltu ag eraill – gan ein bod yn gwybod bod cydweithio yn hanfodol ar gyfer atal niwed.